Ik heb thuis boeken in de kast staan waarvan ik nog weet tijdens welke vakantie ik ze ooit las. Niet alleen herinneren ze me aan een plaats en een tijd, maar ze herinneren me ook aan hun inhoud. Een boek is een fysiek geheugensteuntje. Ik hou van boeken als dragers van informatie en ideeën, maar ook van boeken als fysiek product. Boeken zijn een (typo)grafisch feest van vorm en inhoud.
Er zijn bibliotheken vol geschreven over ontwerp-methodes en -geschiedenis. Dit zijn wat persoonlijke gedachten en observaties als het gaat om het maken van boeken en boekomslagen, en specifiek boekomslagen voor proefschriften. De volgorde is willekeurig. Ze geven een idee van mijn proces en opvattingen. Alles hieronder klopt, tenzij in situaties waarin het een keer niet klopt. Ook dat is ontwerpen.
Ontwerpen is leuk
Eerst is er niks. En dan, door gesprekken en probeersels en mislukkingen is er opeens ‘iets’. en dat iets wordt steeds beter totdat je weet; ‘Aha, dit is het dus’. Het is fantastisch om een idee vorm te zien krijgen. Ontwerpen is leuk, maar het is geen magie, het is een proces waarbij je analyseert en samen keuzes maakt. Het lijkt vaak erg op werk.
Ik weet het ook niet
Ik weet niet wat mooi is. Ik weet ook niet meteen wat het moet worden. Ik durf alleen te vertrouwen op het proces. Een half idee is genoeg. Eerst de breedte in. Dan selecteren en itereren. Soms zit ik er naast. Dat is niet erg.
Ontwerpen is niet maken
Ontwerpen is dus niet het uitvoeren van een idee. Het is een proces waarbij je onderzoekt wat het moet worden. Soms moet je eerst iets maken om er achter te komen wat het juist niet moet worden. Dat kan ook.
Het is maar een idee
Ideeën ontstaan niet zomaar. ze ontstaan door het te doen. Door ze uit te proberen levert het ene idee het andere op. Er zijn zelden Eureka-momenten, en voor elk idee zijn er tien andere valide ideeën. Ideeën moeten ter discussie kunnen staan. Ze zijn niet heilig. Maar je moet er wel één kiezen.
Het idee is niet het ontwerp
Alle details doen ertoe, maar sommige details zijn details. Ik ontwerp niet om het ontwerp uit te leggen. Ik ontwerp voor impact. De binnenkant van een boek is waar lezers tijd doorbrengen. Daar kan je dingen uitleggen. De buitenkant moet zich onderscheiden en zo snel mogelijk communiceren.
Het is een verrassing
Als ik maak wat je wil, dan krijg je wat je wilde. Dat is teleurstellend, want je weet al wat je krijgt. Bovendien krijg je nooit precies wat je wilde, want vorm transformeert het idee. Een dubbele teleurstelling dus. Schort je oordeel op. laat je verrassen.
Vorm doet er toe
Het is makkelijker iets moois te verkopen dan iets lelijks. Maar vorm zegt niet alleen iets over de buitenkant. Het zegt ook iets over hoe je je als afzender verhoudt tot je materiaal en je publiek. Een ontwerp is een verzameling beslissingen. Vorm laat zien dat je snapt wat je doet, en voor wie.